Biometan to biogaz produkowany z odnawialnych źródeł energii, o parametrach gazu ziemnego (gazu wysokometanowego typu E – o zawartości metanu powyżej 95%), który powstaje poprzez oczyszczanie biogazu ze związków siarki i dwutlenku węgla. Proces ten określany jest jako uszlachetnianie. Stosowany do produkcji biometanu biogaz uzyskuje się w wyniku fermentacji beztlenowej różnych surowców: biomasy rolniczej (produkty uboczne, odpady rolne, obornik zwierzęcy), rolno-przemysłowej (odpady z przetwórstwa spożywczego) lub frakcji organicznej odpadów komunalnych, a także odpady organiczne z oczyszczalni ścieków.

Biometan jest odnawialnym gazem, który może mieć również formę:

bioLNG (skroplony biometan)

bioCNG (sprężony biometan – mieszanina sprężonych gazów węglowodorowych, wytworzonych z biomasy).

Zgodnie z projektowanymi zmianami do Ustawy o OZE (Odnawialnych Źródłach Energii), proponowana definicja prawna biometanu to: gaz uzyskany z biogazu lub biogazu rolniczego, którego wartość ciepła spalania wynosi nie mniej niż 34,0 MJ/m3.

Biometan – tak jak biogaz, z którego powstaje – to surowiec energetyczny uznawany za odnawialne źródło energii, ze względu na zamknięty obieg węgla w cyklu produkcji jego surowców i zużycia. Użytkowanie biometanu nie wiąże się z emisją netto dwutlenku węgla (CO2). Wytwarzana w produkcji biogazu materia organiczna rośnie z wykorzystaniem CO2 w powtarzalnym, bezstratnym cyklu. Taka sama ilość dwutlenku węgla jest absorbowana z atmosfery, jak ilość uwalniana podczas spalania biometanu. Oznacza to, że biometan jest traktowany jako paliwo zeroemisyjne i ekologiczny zamiennik gazu ziemnego.

Biometan to paliwo posiadające te same chemiczne i energetyczne właściwości co gaz ziemny, dlatego znajduje wykorzystanie w ciepłownictwie, do celów ciepłowniczych oraz transportowych lub jako biokomponent do produkcji tradycyjnych paliw transportowych (benzyna, olej napędowy, bioLPG). Może być również wykorzystywany do produkcji energii elektrycznej.

Biometan ma niebagatelne znaczenie w kontekście bezpieczeństwa energetycznego, efektywnej dekarbonizacji systemów energetycznych, rozwoju obszarów lokalnych i optymalizacji w sektorze rolnictwa. Wykorzystanie naturalnego surowca „produkowanego” w oparciu o krajowe zasoby uniezależnia państwo od zewnętrznych dostaw. Szczególnie aktualna sytuacja geopolityczna pokazuje konieczność dywersyfikacji źródeł gazu ziemnego i znalezienie alternatywy dla dotychczasowych dostaw z Rosji. Zeroemisyjność biometanu przyczynia się do odejścia od węgla i redukcji emisji CO2. Biometan stanowi także ogromną szansę dla obszarów wiejskich ze względu na kluczową rolę sektora rolniczego w jego produkcji, dystrybucji i wykorzystaniu na potrzeby lokalnych społeczności.

Biometan tworzy rdzeń tzw. Gospodarki Obiegu Zamkniętego (GOZ). Jest paliwem pozyskiwanym z biomasy i biogazu, a więc „naturalnych surowców” jak np.: odpadów miejskich i rolniczych, resztek żywności oraz odpadów organicznych z oczyszczalni ścieków. W cyklu powstawania, dystrybucji i wykorzystania biometanu nie ma odpadów. Biometan jest bezemisyjny, ponieważ przy jego spalaniu do atmosfery trafia CO2 uprzednio pobrany z atmosfery przez rośliny i zwierzęta. Jego pozostałości w postaci masy pofermentacyjnej są bogate w składniki odżywcze i nadają się do wykorzystania jako nawóz organiczny, co zmniejsza zapotrzebowanie na energię, przy jednoczesnym ograniczeniu zanieczyszczenia wód i gleb.

Polska jako jeden z czołowych krajów rolniczych Unii Europejskiej posiada ogromny potencjał w zakresie biogazu – który może być wytwarzany z odpadów oraz pozostałości pochodzących w szczególności z sektora rolno-spożywczego oraz sektora komunalnego – szacowany na blisko 7,8 mld m³ biogazu rocznie. Produkcja biometanu w perspektywie 2030 r. powinna wynosić 1 mld m³/rok, co przykładowo przekłada się na budowę około 500 instalacji o wielkości produkcji biometanu na poziomie 2 mln m³. Zdaniem Pełnomocnika rządu ds. OZE i wiceministra klimatu Ireneusza Zyski: “Potencjał produkcji biogazu z odpadów wynosi niemal 13-15 mld m³ biogazu rocznie, co odpowiada ok. 8 mld m³ biometanu rocznie. W najbliższych latach można oczekiwać wzrostu ilości biodegradowalnej frakcji odpadów komunalnych zbieranych selektywnie, które również będą wymagały zagospodarowania, np. w biogazowniach przemysłowych“.

Niestety, do końca 2022 r. nie powstała w Polsce żadna instalacja wytwarzająca biometan. Co prawda istnieje ponad 300 biogazowni rolniczych i biogazowni. Niektóre z nich, jak zakupiona przez Orlen Południe instalacja w Jeżewie produkuje energię z biogazu z dużą zawartością biometanu. Odpowiednim potencjałem do produkcji biometanu dysponują również oczyszczalnie ścieków. Trwają prace legislacyjne mające umożliwić powstawanie instalacji biogazowych oraz instalacji do produkcji uszlachetnionego biogazu w postaci biometanu. W Europie do końca 2022 roku funkcjonowało 1067 instalacji biometanu.

Na niekorzyść zainteresowaniem rozwoju branży biometanowej w Polsce miał wpływ stosunek ceny gazu ziemnego do kosztu wytworzenia biometanu. Do tej pory biometan był mniej więcej czterokrotnie droższy od gazu ziemnego. Obecnie ceny gazu ziemnego praktycznie zrównały się z kosztami produkcji biometanu. Do roku 2021 gaz ziemny był znacząco tańszym paliwem, co powodowało, że produkcja biometanu nie była opłacalna. Wzrost cen gazu spowodowany zawirowaniami geopolitycznymi i ich wpływem na światowy rynek energii spowodował konkurencyjność biometanu jako porównywalnego cenowo i ekologicznego zamiennika dla „błękitnego paliwa”.

Produkcja i wykorzystanie biogazu są przedmiotem zainteresowania Unii Europejskiej. Zarówno w dokumentach strategicznych, określających cele polityki energetyczno-klimatycznej UE na najbliższe lata, jak i w przyjętych oraz projektowanych przepisach – UE odnosi się do kwestii produkcji biometanu. Jako zeroemisyjne paliwo doskonale wpisuje się on w założenia Europejskiego Zielonego Ładu, według którego, w perspektywie 30 lat, państwa członkowskie UE, w tym Polska, przejdą na gospodarkę niskoemisyjną, niekorzystającą (lub korzystającą w bardzo ograniczonym zakresie) z nieodnawialnych zasobów naturalnych. Następstwem dotychczas stosowanego w gospodarce i energetyce węgla staną się OZE – Odnawialne Źródła Energii, w tym biogaz i biometan.

Dla rozwoju branży biometanowej w Polsce kluczowe znaczenie ma otoczenie prawne i regulacje pozwalające na produkcję, dystrybucję i wykorzystanie biometanu w miejsce gazu ziemnego. Według Polskiej Organizacji Biometanu skuteczne uruchomienie rynku biometanu wymaga zdefiniowania podstawowych pojęć prawnych. Samo wprowadzenie definicji biometanu do prawodawstwa pozwoli na określenie jego parametrów i wprowadzenie go do gazowych sieci dystrybucyjnych lub przesyłowych. Biorąc pod uwagę, że przeciętny cykl życia projektu instalacji biometanowej to ok. 20 lat, istotne jest wprowadzenie instrumentów operacyjnego wsparcia wytwarzania biometanu. Kolejnym kluczowym elementem umożliwiającym uruchomienie sektora wytwarzania biometanu w Polsce, obok systemu wsparcia tego rodzaju działalności, jest integracja instalacji biometanowych z siecią gazową i zapewnienie możliwości technicznych wprowadzenia biometanu  do sieci gazowej dystrybucyjnej lub przesyłowej. W tym celu należy podjąć działania wspierające rozwój i rozbudowę sieci gazowych z wykorzystaniem programów pomocy inwestycyjnej na realizację tego typu zadań o charakterze użyteczności publicznej. Kolejnym postulatem jest ułatwienie w procesie inwestycyjno-budowlanym instalacji biometanowych i wprowadzenie unormowań w zakresie ułatwienia oraz przyśpieszenia poszczególnych jego etapów (m.in. decyzji środowiskowej, pozwolenia na budowę oraz pozwolenia na użytkowanie). Polska Organizacja Biometanu postuluje objęcie inwestycji biometanowych szczególnym reżimem prawnym jako inwestycji celu publicznego. Należy też rozpocząć wykorzystywanie biometanu w procesach produkcji paliw tradycyjnych. Poza legislacyjnymi czynnikami równie ważna jest społeczna akceptacja dla powstania i rozwoju branży biometanowej, przejawiająca się w aprobacie środowisk lokalnych dla powstawania nowych instalacji produkujących biometan.